Tag: kunst

Weer een raadsel opgelost

De meesten van jullie zullen wellicht in meer of mindere mate vertrouwd zijn met het mysterieuze schilderij De Schreeuw van de Noorse kunstenaar Edvard Munch. Het is namelijk een aangrijpende en in hoge mate intrigerende voorstelling van een zichtbaar in paniek verkerend schepseltje, dat om onduidelijke redenen het hazenpad kiest onder een wel zeer onheilspellende, ja zeg maar helse wolkenlucht.

In de wielingen en woelingen der jaren hebben talloze lieden zich intens met dat vreemde figuurtje bemoeid en verklaringen verzonnen voor de jagende angst, die het zo tastbaar uitstraalt dat men zijn gezicht zelfs als masker in ijzingwekkende, met gorgonische taferelen en apocalyptische slachtpartijen gelardeerde films gebruikt. Nu heeft een vriend van me, die al ettelijke jaren vruchteloos op zoek is naar ‘De rechtvaardige rechters’, het verdwenen paneel van het door de broertjes Van Eyck gepenseelde drieluik ‘Lam Gods’, in een stoffig torenkamertje van een oude burcht een studie van dat schilderij ontdekt, die als werktitel het Noorse equivalent van potloodventer meegekregen had. Ik heb het genoegen jullie hieronder op een afbeelding van die proeve te vergasten.

Waarschijnlijk heeft Edvard Munch, onder impuls van kuise katholieken of andere religieuze fanaten, in de definitieve versie het exhibitionistische mannetje weggelaten en zodoende de toeschouwers met een hoop vraagtekens opgezadeld. Nu kunnen jullie echter met eigen ogen zien wat de paniek van dat zwarte schepseltje veroorzaakt.

Geen uilen of raven, maar haviken

Hoewel het ondertussen al ettelijke jaren geleden is, herinner ik me nog steeds het moment dat er tijdens een aflevering van de Amerikaanse televisieserie That ’70s Show een schilderij in beeld verscheen. Het werk trof me als een mokerslag, omdat het op onnavolgbare wijze uitdrukking gaf aan de grootstedelijke eenzaamheid, of eigenlijk nog meer aan wat men de existentiële leegte noemt.

Nu behoor ik allerminst tot de kunstvlooien. Ik wil het op dat gebied zeker niet beter weten dan een ander en bovendien ben ik slechts uiterst zelden ondersteboven van artistieke gewrochten. Ooit raakte ik in Rome compleet overdonderd door de marmeren Mozes van Michelangelo, die zich met woeste blik en getooid met raadselachtige hoorntjes in de kerk San Pietro in Vincoli ophield. Het schilderij dat ik op het scherm aanschouwde, sorteerde ongeveer hetzelfde effect en veroorzaakte mijn verrukkelijke verwondering.

Ik ben toentertijd ijverig op zoek gegaan naar het hoe en het wat van dat doek. Ik consulteerde encyclopedieën, doorbladerde lijvige boekwerken en surfte me zowat het zeepokkenlazarus, maar dat zette allemaal geen zoden aan de dijk: het schilderij bleef zich in nevelen van geheimzinnigheid hullen … tot gisteravond.

Ik keek naar het vermakelijke quizprogramma ‘De allerslimste mens ter wereld’. Een van de kandidaten kreeg met legostenen vervaardigde reproducties van kunstwerken te zien en diende aan de hand daarvan te achterhalen wie de auteur van het origineel was. En krijg nou tieten of kus nu mijn klooster, maar een van die imitaties betrof het schilderij dat ik al jaren opspoor: Nighthawks van Edward Hopper. Als jullie de afbeelding hieronder aanklikken, kunnen jullie het doek in bijna volle glorie aanschouwen. Misschien dat jullie er net als ik stil van worden en overgutsen van bewondering.

Ik haal er me in alle geval echt aan op.