“Het ongeval is te danken aan de gebrekkige signalisatie”, las ik vanmorgen en zie, mijn haren rezen nog net niet te berge, maar ik kreeg het er wel behoorlijk op mijn teringtietjes van.
We zitten volop in de week van het Nederlands en ik wil van die gelegenheid gebruik maken om een ergernisje te spuien, dat me al ettelijke jaren hoog zit. Ik heb het over de nonchalante manier waarop men de uitdrukkingen ’te danken aan’ en ’te wijten aan’ gebruikt en door elkaar haspelt.
Wijten aan gebruikt men als men een negatieve oorzaak of de schuld van iets of iemand wil aanduiden, hetgeen in het voorbeeld hierboven het geval is: Het ongeval is te wijten aan de gebrekkige signalisatie.
Of ook nog in deze voorbeelden:
– Zijn onwelriekende adem is te wijten aan zijn onverzorgd gebit.
– Zijn geldgebrek is te wijten aan ondoordachte uitgaven.
– De treinramp is te wijten aan een menselijke fout.
– Als er stakingen komen heeft de regering dat aan zichzelf te wijten.
Danken aan gebruikt men bij een neutrale tot positieve oorzaak.
– De overwinning hebben we te danken aan de inzet van onze clubleden.
– De rijke aardappeloogst hebben we te danken aan de uitstekende weersomstandigheden.
– Zijn succes heeft hij te danken aan zijn onafgelaten inzet.
Als men elke positieve of negatieve associatie wil uitsluiten, kan men zijn toevlucht nemen tot het neutrale toeschrijven aan.
– Zijn onwelriekende adem is toe te schrijven aan een onverzorgd gebit.
– De rijke aardappeloogst wordt toegeschreven aan de uitstekende weersomstandigheden.
Volgens Van Dale (2005 en 2015) mag men wijten aan ook door danken aan vervangen. Ik ben het daar absoluut niet mee eens en mijn ingebouwde taalgevoel zal gegarandeerd steigeren als ik dat zou doen. Nu ja, Van Dale is niet alleenzaligmakend, zelfs niet als het de Nederlandse taal betreft. Zo werd de in de eerste zin van dit stukje vermelde uitdrukking ‘het op zijn teringtietjes krijgen’ nog steeds niet opgenomen in de nieuwste, verleden week verschenen editie van het woordenboek, hoewel ik die zinsnede al ettelijke jaren gebruik en veel anderen met mij.
